-ذوب شدن یخ روابط اسرائیل و اعراب، دشمنان جمهوری اسلامی را از نظر دیپلماتیک به یکدیگر نزدیک کرده که این میتواند رژیم ایران را منزویتر کند.
- بعضی از کارشناسان میگویند فلسطین بیشترین ضرر را از «پیمان ابراهیم» خواهد دید زیرا با از بین رفتن جبهه ضداسرائیلی در جهان عرب، قدرت خود را در هر مذاکره احتمالی صلح با اورشلیم از دست میدهد.
-جان بی. آلترمن مسئول امور خاورمیانه در «مرکز مطالعات استراتژیک و بینالمللی»: این قابل بحث است که زمامداران ایران بیشتر احساس کنند در محاصره قرار گرفتهاند وقتی که دشمنانشان شروع به همکاری نزدیکتر کردهاند.
- مایک پمپئو: ما چشمانداز صلح را ترسیم کردیم که عنصر دیگری هم داشت و آن شناخت عمیق از این نکته است که نیروی اصلی بیثبات کننده در خاورمیانه درگیری بین اسرائیل و فلسطین نیست بلکه تهدیدهای ناشی از سیاستهای جاه طلبانهی رژیم ایران است.
بن ولفگانگ تحلیلگر مسائل خاورمیانه در مقالهای در «واشنگتن تایمز» مینویسد دولت ترامپ در آستانه انتخابات ریاست جمهوری با امضای «پیمان ابراهیم» میان اسرائیل و اعراب از یکسو به دنبال کاهش تنشهای منطقه و افزایش احتمال توافق میان اسرائیل و فلسطین و از سوی دیگر به دنبال انزوای رژیم ایران در منطقه است.
در این مقاله آمده واکنش مقامات ارشد ایرانی به مراسم امضای توافق بزرگ دیپلماتیک اسرائیل- اعراب در کاخ سفید بیانگر این است که تهران در نهایت ممکن است بزرگترین بازندهی این موفقیت تاریخی باشد.
اگرچه رهبران فلسطین هم به اندازه مقامات ایران از توافق خشمگین بوده و آن را مورد انتقاد قرار دادند، اما توافق میان امارات و بحرین با اسرائیل درواقع موقعیت جمهوری اسلامی ایران در خاورمیانه را با از دست رفتن قدرت و اهرم فشار احساسات سنتی ضداسرائیلی به خطر میاندازد. رژیم ایران، اسرائیل را دشمن ابدی خود میداند و رهبران آن همواره خواستار نابودی این کشور یهودی هستند.
ذوب شدن یخ روابط اسرائیل و اعراب از جنبهی دیگری نیز برای حکومت ایران نگران کننده است- اینکه ترس ملّتهای عرب از ایران و متحدان منطقهای آن بیشتر از خصومت سنتی آنها با اسرائیل است و این مسئله توانسته آنها را از نظر دیپلماتیک به یکدیگر نزدیک کند و جمهوری اسلامی را منزویتر کند.
«پیمان ابراهیم» که سهشنبه [۱۵ سپتامبر] در کاخ سفید واشنگتن امضا شد و روابط دیپلماتیک بین اسرائیل و امارات و بحرین را عادی میکند، اولین توافق بین اسرائیل و کشورهای عربی در حدود سه دهه گذشته است. ترامپ پیشبینی کرده این توافق میتواند زمینه را برای عادی ساختن روابط سایر کشورهای عربی با اسرائیل فراهم کند و حتی ممکن است فلسطینیها را به مذاکره ترغیب نماید.
علی خامنهای در کنار محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و عبدالرحیم موسوی فرمانده ارتش در مراسم رژه دانشجویان ارتش شهریور ۱۳۹۷
مقامات جمهوری اسلامی ایران اما دیدگاه متفاوتی در مورد این توافق مطرح کردهاند. استدلال آنها این است که در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه نوامبر ترامپ به دنبال استفاده سیاسی از مراسم پر سر و صدای سهشنبه بود و امارات و بحرین را به زور تحت فشار گذاشته است.
محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران گفت، «آقای ترامپ به شدت به یک عکس تبلیغاتی نیاز داشت. داماد او از مشتریهای منطقهای باجگیری کرد و یک عکس به او داد». علی ربیعی سخنگوی دولت نیز در انتقادی شدید گفت، «تصمیم به تجارت با رژیم کودککُش اسرائیل میتواند به بیثباتی منطقهای و خشونت منجر شود».
همین خشم در واکنش حزبالله لبنان که یکی از قدرتمندترین متحدان رژیم ایران در منطقه است دیده میشود. شیخ نعیم قاسم معاون حزبالله در کنفرانسی در شهر قم گفت: «توافق عادیسازی روابط [اسرائیل و اعراب] خیانت به فلسطین و قدس است. عادیسازی فقط در جهت منافع رژیم صهیونیستی است و هیچ منفعتی برای فلسطین و آرمان فلسطین ندارد و آنها را از حقشان محروم میکند».
تقویت زرادخانه اسرائیل
اسرائیل سعی کرد از نشست رسمی سهشنبه برای تقویت نیروی دفاعی خود و گسترش روابط امنیتی با آمریکا استفاده کند. بر اساس گزارشها بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل از ترامپ یک اسکادران دیگر از «F-35»ها و سایر هواپیماهای آمریکایی درخواست کرده است.
ترامپ پیش از این گفته بود مشکلی با چنین معاملهای ندارد. امارات نیز به دنبال خرید «F-35» از آمریکاست. اقدامی که اسرائیل با آن مخالف است. ترامپ قول داده بین طرفین مصالحه کند.
در همین حال فلسطینیها سهشنبه در کرانه باختری و نوار غزه تظاهرات کردند و عکسهای ترامپ، نتانیاهو و رهبران بحرین و امارات را به آتش کشیدند.
بر اساس نتایج یک نظرسنجی که توسط «مرکز فلسطینی برای سیاست و تحقیقات» منتشر شد ۸۶ درصد فلسطینیها اعتقاد دارند این توافقها در جهت منافع اسرائیل است و نه منافع آنها.
چنین خشم و بدبینی البته موجه است. بعضی از کارشناسان منطقهای میگویند اگرچه رژیم ایران جدّیترین مخالف این توافق در منطقه است، اما فلسطین بیشترین ضرر را از آن متحمل خواهد شد زیرا با از بین رفتن جبهه ضداسرائیلی در جهان عرب، فلسطین قدرت خود در هر مذاکره احتمالی صلح با اورشلیم را از دست میدهد.
جان بی. آلترمن مسئول امور خاورمیانه در «مرکز مطالعات استراتژیک و بینالمللی» معتقد است «این قابل بحث است که زمامداران ایران بیشتر احساس کنند در محاصره قرار گرفتهاند وقتی که دشمنانشان شروع به همکاری نزدیکتر کردهاند. اما درواقع امارات از قبل با ایران سر جنگ نداشت و امروز هم ندارد». او میگوید: «بزرگترین بازندگان احتمالاً فلسطینیها هستند. آنها دست ضعیف خود در مذاکره با اسرائیل را دیدند و برای تقویت آن روی اعراب حساب میکردند».
از دیدگاه آمریکا معامله اعراب و اسرائیل از چند نظر سودمند است. دولت ترامپ ادعا میکند اگر تنشهای منطقهای کاهش پیدا کند و روابط دیپلماتیک برقرار شود احتمال توافق میان اسرائیل و فلسطین بیشتر میشود. البته مقامات دولت ترامپ این را که به دنبال انزوای رژیم ایران در منطقه هستند هرگز مخفی نکردهاند.
مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در یک نشست آنلاین که «شورای آتلانتیک» برگزار کرد گفت: «ما چشمانداز صلح را ترسیم کردیم که عنصر دیگری هم داشت و آن شناخت عمیق درباره این نکته است که نیروی اصلی بیثبات کننده در خاورمیانه، درگیری بین اسرائیل و فلسطین نیست بلکه تهدیدهای ناشی از سیاستهای جاهطلبانهی رژیم ایران است».
او ادامه داد واکنش شدید جمهوری اسلامی ایران به توافق اسرائیل- اعراب و سخنان ضداسرائیلی زمامدارانش، ماهیت ضدیهودی رژیم ایران را نشان میدهد.
در میانهی این دستاورد دیپلماتیک تاریخی، نیروی هوایی آمریکا این هفته برای مانور نظامی «عقاب صحرا» به نیروی هوایی سلطنتی سعودی پیوسته است. این مانورها ارتباط مستقیم با توافق دیپلماتیک بین اعراب و اسرائیل ندارند، اما همکاری نظامی آمریکا با عربستان هشدار دیگری به رژیم ایران به عنوان رقیب اصلی عربستان در منطقه است.